بررسی ظهور نشانگرهای e-cadherin وmatrix metalloproteinase-9 در کارسینوم سلول سنگفرشی حفره دهان و حاشیه جراحی آن به روش ایمنوهیستوشیمی و ارتباط آنها با شاخص های کلینیکوپاتولوژیک

چکیده مقدمه و هدف اسکواموس سل کارسینوما شایعترین بدخیمی حفره دهان است. scc توموری با منشا اپیتلیوم سنگفرشی است که مهاجم بوده و ازطریق غشا پایه و ماتریکس خارج سلولی پخش می شود. ماتریکس متالوپروتئیناز29یک آنزیم حل کننده کلاژن و ژلاتین است که در تهاجم سلول های تومورال به بافت همبندی و نفوذ عمیق تر آنها دخالت دارد.e- cadherin یک مولکول چسبنده غشایی وابسته به یون کلسیم و مسئول اتصال سلول به سلول در بافتهای اپی تلیالی است و اثر تنظیمی منفی آن سبب کاهش توانایی اتصال سلولها به یکدیگر شده و تهاجم آنها را به بافتهای مجاور و زیرین ممکن می سازد.لبه ی جراحی، به عنوان لبه ی تومور، لبه ی آزاد و یا لبه ی بافت طبیعی شناخته می شود، و معمولا به بافت طبیعییا لبه ی قابل مشاهده بعد یا در حین جراحی تومور اشاره دارد و فاقد هرگونه دیسپلازی ،کارسینوم درجا و مهاجم می باشد.در کارسینوم سلول سنگفرشی لبه ی جراحی میتواند از 4 تا 10 میلی متر فاصله از تومور اولیه ، بسته به قطر تومور و درجه تمایز متغیر باشد. با وجود منفی بودن لبه ی جراحی در ارزیابی های متداول تقریبا 40% افراد مبتلا با شکست در درمان مواجه می شوند. عود موضعی و متاستاز به گره های لنفاوی گردن شایعترین علت شکست درمان می باشد. هدف از این مطالعه بررسی و مقایسه بروز نشانگرهای فوق در ضایعات scc و لبه جراحی آنها میباشد تا شاید بتوان از آنها برای تعیین دقیق تر میزان برداشت بافتهای اطراف تومور و در نتیجه پیش آگهی دقیق تر بهره جست. مواد وروش ها در این مطالعه گذشته نگر، ظهور نشانگرهای e-cadherin وmmp-9 در 58 مورد بلوک پارافینی مربوط به کارسینوم سلول سنگفرشی دهان و حاشیه های سالم بدست آمده از جراحی کامل آنها و 15مورد مخاط نرمال دهان که از حاشیه های سالم ضایعات خوش خیم غیر آماسی بدست آمده بود از بیوپسی کامل آنهارا توسط تکنیک ایمنوهیستوشیمی ارزیابی کردیم.آزمونهای آماری مورد استفاده عبارت بود از: آزمون دقیق fisher، mann-whitney،kruskal-wallis ، chi_ square و ضریب همبستگی اسپیرمن. یافته ها اختلاف آماری معناداری در گریدهایii و iii بین میزان ظهور e-cadherinبر حسب irs در scc و لبه ی جراحی ضایعات وجود داشت .(به ترتیب 0/02,p=0/01p= ). اختلاف آماری معناداری بین گرید و موقعیت بروز e-cadherin در لبه ی جراحی وجود داشت.( 0/01 (p= .از لحاظ سلولاریتی بین ظهور e-cadherin و گریدضایعه در تومور ولبه ی جراحی اختلاف معناداری وجود داشت.(0/001p=در تومور و0/003p=در لبه ی جراحی). اختلاف آماری معناداری در تومور و لبه ی جراحی از لحاظirs)immuno reactivity score ( ،محل بروزو سلولاریتی e-cadherinدر دو stage وجود داشت. (0/000 p<). اختلاف آماری معناداری از لحاظ درجه ی سلولاریتیmmp-9بین تومور و لبه ی جراحی در دو stage وجود داشت. (0/001p=). بین میانگین رتبه های سلولاریتی mmp-9 تومور در سه گریدscc اختلاف معناداری وجود داشت.( 0/04 p=). بین دو گروه نرمال و تومورال اختلاف معناداری در میانگین رتبه ها در هر یک از متغیرهای ذکر شده مشاهده شد. (0/000 p<). بین دو مارکر فوق همسویی و ارتباط معناداری وجود نداشت. شدت رنگ پذیری mmp-9 با گرید و stage ضایعه مرتبط نبود. تظاهر mmp-9 و e-cadherin با شاخص های سن و جنس دارای ارتباط معنادار نبود.( 0/05 p>). نتیجه گیری : لبه ی جراحی scc دهان که از دید جراح و پاتولوژیست سالم به نظر میرسد با حاشیه ی بیولوژیک تفاوت دارد.کاهش ظهور e-cadherin و افزایش ظهورmmp9 در scc لبه های جراحی باتهاجم و پیشرفت بیشتر ضایعه ارتباط دارند و این شاخص ها احتمالا با پیش آگهی ضعیف تر بیماری همراه هستند. e-cadherin جهت تعیین دقیق لبه ی جراحی و بررسی شاخص های کلینیکوپاتولوژیک تومور مارکر قابل اعتمادتری نسبت به mmp-9میباشد. کلید واژه ها: e-cadherin، ماتریکس متالوپروتئیناز-9 (mmp-9)، کارسینوم سلول سنگفرشی ،لبه ی جراحی، سرطان دهان ،ایمونوهیستوشیمی.